Chwarel 'South Dorothea'

Chwarel lechi oedd Chwarel South Dorothea, neu Cornwall fel y gelwir weithiau, a lleolir yn agos iawn i dwll Chwarel Dorothea yn Nhalysarn.

Roedd y chwarel yn weithredol ers 1760 yn ôl Dewi Tomos, a honnir ef efallai fod tynfa gwaith copr Drws-y-coed wedi achosi i ddynion o Gernyw weithio yn y twll yma. Erbyn 1862, roedd 70 ddynion cyflogedig yno yn cynhyrchu o gwmpas 1,040 tunnell yn flynyddol. Cynyddodd graddfa cynhyrchiant y chwarel erbyn diwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg i 3,000 tunnell yn flynyddol. Yn 1921, prynwyd y chwarel gan gwmni Dorothea a'i chau yn swyddogol yn 1957.

Ffynhonnell

Tomos, Dewi Chwareli Dyffryn Nantlle (Llyfrau Llafar Gwlad, 2007)

Mae'r erthygl hon yn eginyn. Gallwch helpu prosiect Cof y Cwmwd drwy ei datblygu.