Yn golygu John Jones, Bryn'rodyn

[[Delwedd:John Jones, Bryn'rodyn.jpg|bawd|de|400px|Y Parch. John Jones (Sion Frynrodyn}]]

Roedd y Parch. '''John Jones''' (1af Ionawr, 1814 - Tachwedd 16, 1900) yn ddyn oedd yng nghalon ei gymuned. Cyfrannodd nid yn unig fel gweinidog [[Capel Bryn'rodyn (MC)]] am ymron hanner canrif ond hefyd fel masnachwr pwysig ym mhentref [[Y Groeslon]] ac fel bardd medrus ysgrifennodd llawer o benillion i’w gyfeillion a’i gydnabod yn y gymdogaeth a thu hwnt.<ref>''Cofiant John Jones, Brynrodyn'' gan y Parchedig John Jones (Pwllheli, cyhoeddwyd ar gais ‘eglwys a chynulleidfa Brynrodyn’. Argraffwyd yng Nghaernarfon (W.Gwenlyn Evans),1903).</ref>  

Fe'i ganwyd yn [[Tai Lôn|Nhai’r-Lôn]] yng nghymdogaeth [[Capel Uchaf]] ger [[Clynnog Fawr]]. Ei rieni oedd John a Marged Roberts ac roedd yn un o un-ar-ddeg o blant. Gwehydd oedd ei dad ac yn ystod ei llencyndod gweithiodd John Jones yn [[Ffatri Wlân Clynnog|ffatri wlân]] ei dad. Yn ddisgybl hŷn, mynychodd [[Ysgol Eben Fardd|Ysgol Clynnog]] lle oedd [[Eben Fardd]] yn athro ac yno dangosodd arwyddion o’r ddawn i farddoni ac i siarad yn gyhoeddus.  Priododd pan yn gymharol ifanc ag Ellen Owen, Cil-y-coed, Clynnog. 

O dan ddylanwad un o ddiwygiadau crefyddol y cyfnod - a phregethwr a ddaeth yn gyfaill iddo, [[John Jones, Tal-y-sarn]] - dechreuodd bregethu yn ei ugeiniau cynnar. Pan ddaeth yn bregethwr rheolaidd credwyd y byddai'n dod yn un o enwogion y pulpud Cymreig, cafodd ei alw'n ''‘ail John Elias’'' a oedd yn gyfyrder iddo ar ochr ei fam.  Datblygodd yn bregethwyr poblogaidd ac fe’i gwahoddwyd ar gylch pregethu teithiol gyda John Jones, Tal-y-sarn o gwmpas Cymru yn 1847.

Hyfforddodd ar gyfer y weinidogaeth yn Athrofa’r Bala rhwng 1844 a 1846 a bu’n byw yn [[Rhyd-ddu]] am gyfnod yn cynnal ffatri wlân a siop yno cyn symud yn 1851 i’r Groeslon.Yno cymerodd drosodd ofalaeth Capel Brynrodyn a chael ei dderbyn yn llawn i’r  weinidogaeth ym 1856. Erbyn ei farwolaeth yn 1900 ef oedd y gweinidog ordeiniedig hynaf yn Sir Gaernarfon.

Roedd yn ddawnus nid yn unig fel pregethwr ond hefyd wrth ei waith gyda phlant y fro - bosib gan nad oedd ganddo ac Ellen eu plant eu hunain – gyda’i gofiant yn nodi ''‘roedd fel tad ymhlith pobl ifanc y gymdogaeth, gan ei fod mor annwyl ac mor addfwyn’''. Fel llawer o weinidogion y cyfnod nid oedd yn derbyn tal am ei waith ac felly roedd yn cadw siop <ref> ''Cofiant John Jones, Bryn'rodyn'', t.27: “Siop y Groeslon … un gymysg ac amrwyiol, yn cyfuno pob math o nwyddau at use gwlad, mewn te a siwgwr, blawd a bara, dillad a chlogsiau, llestri pren a llestri pridd, snisyn a tobacco, hoelion a sgriws, cyffyriau meddygol dynion ac anifeilaid…”.</ref>, llythyrdy ac iard lo.

John Jones ei hun oedd yn gofalu am yr iard lo a’i wraig Ellen yn gofalu am y siop a’r llythyrdy. Yn wir yn sgîl eu dyletswyddau fel postfeistres bu farw Ellen yn Nhachwedd 1886, o ganlyniad i ddamwain angheuol y cyfarfu â hi yng [[Gorsaf reilffordd Y Groeslon|Ngorsaf Reilffordd Groeslon]] wrth fynd â’r post i’r trên <ref>''Marwolaeth a Claddedigaeth Mrs Jones, Priod y Parch John Jones Bryn'rodyn...'' ''Y Goleuad'', Caernarfon, 4 Rhagfyr 1886.t.10</ref> Roedd hyn yn golled fawr i’r gymdogaeth ar y pryd ac yn ergyd drom iawn i John Jones. 

Cymaint oedd gwerthfawrogiad aelodau Capel Brynrodyn o waith eu gweinidog a’i wraig comisiynwyd portreadau olew unigol ohonynt yn 1877 gan y Parch.Evan Williams.<ref>Gweler ''Y Bywgraffiadur ar-lein''[https://bywgraffiadur.cymru/article/c-WILL-EVA-1816]</ref> Yn ddiweddar nodwyd y lluniau hyn fel esiamplau da o waith darlunwyr portreadau'r cyfnod.<ref>Peter Lord,''Looking Out: Welsh painting, social class and international context'' (Parthian Books 2020).</ref>

Ymhlith ei ffrindiau barddol roedd yn cael ei adnabod fel "Sion Frynrodyn". Fe’i disgrifiwyd mewn ysgrif goffa <ref> ''Marwolaeth yr Hybarch John Jones, Bryn'rodyn'', ''Y Genedl Gymreig'', Caernarfon, 20 Tachwedd 1900.t.5 </ref> gan Anthropos (R.D.Rowland)  fel ''“Bardd y cerdyn cof”''  gan iddo gyfansoddi nifer mawr o englynion ar ôl cyfeillion a chydnabod. Mae’n nodi yn arbennig hefyd ei gymeriad hawddgar ''“Byw yn yr heulwen oedd ef ac yng ngholau'r heulwen carai edrych ar bawb arall”''. Pa well cofeb i ddyn hynod.

[[Delwedd:John Jones Bryn'rodyn.jpg|bawd|de|500px|John Jones, Bryn'rodyn ym 1877, gan ei gyd-weinidog, Evan Williams]]


==Cyfeiriadau==
{{cyfeiriadau}}



[[Categori:Pobl]]
[[Categori:Gweinidogion]]
[[Categori:Beirdd]]
[[Categori:Siopwyr]]